Godziny działania sklepucodziennie 8.00 - 17.00, w soboty 10.00 - 14.00
JAK WYBRAĆ ELEKTRYZATOR ?
Jaki wybrać elektryzator? Często rolnicy i hodowcy zadają nam pytanie: "jaki pastuch elektryczny jest najlepszy"? Poniższy artykuł ma za zadanie uświadomić jakie są najważniejsze parametry pracy elektryzatora i umożliwić jego łatwiejsze dobranie do potrzeb. Po pierwsze: zasada działania ogrodzenia elektrycznego: Impuls elektryczny rozchodzi się od pastucha elektrycznego przez złącza i przewody, poszukując jakiejkolwiek możliwej drogi powrotnej do ziemi (zwierzę, trawa…). Kiedy zwierzę dotknie ogrodzenia, impuls „dostępny” w tym punkcie przejdzie przez zwierzę, ziemię oraz uziemienie, zamykając w ten sposób swoją drogę powrotną. Wybór elektryzatora (pastucha elektrycznego): W celu zapewnienia skuteczności elektryzatory powinny być dopasowane do: a) możliwości zasilania: Każdorazowo, kiedy dostępne jest zasilanie z sieci, polecane są elektryzatory na napięcie sieciowe 230 V, są one przede wszystkim tańsze w momencie zakupu i podczas eksploatacji niż bateryjne zamienniki dysponujące podobną energią. Jednakże, wraz z rozpowszechnieniem się baterii słonecznych i generatorów wiatrowych, elektryzatory autonomiczne stają się całkiem korzystną alternatywą w przypadku ogrodzeń elektrycznych pozbawionych możliwości zasilania z sieci. Ewentualne zapotrzebowanie na moc może być zapewnione poprzez współpracę elektryzatora z dużym akumulatorem 12V. W przypadku krótkich ogrodzeń dla zwierząt wrażliwych i przy zastosowaniu ogrodzeń przenośnych, dużą łatwość użycia zapewnia elektryzator na baterię 6 V lub 9 V (kompaktowy). b) wielkości obszaru do ogrodzenia: Rezystancja elektryczna przewodów różni się w zależności od grupy zastosowanych przewodników. Dlatego na tradycyjne pytanie: „Ile kilometrów?”, nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi bez określenia połączenia „Elektryzator + Przewody”. Przy użyciu najlepiej przewodzących przewodów elektryzator o wydajności kilkuset milidżuli wystarczy dla zagrody o wielkości (obwód obszaru) od kilkuset metrów do kilku kilometrów. Elektryzator o wydajności kilku dżuli może być użyty do bardzo dużych ogrodzeń, o długości sięgającej nawet kilkudziesięciu kilometrów. Jednakże, w przypadku dłuższych ogrodzeń, należy dobierać przewody o jak najmniejszej wartości oporności (Ω/m). Straty na dłuższych odcinkach gdzie zastosowano przewody o wysokiej oporności mogą znacznie ograniczyć wartość energii dostępnej dla zwierząt. c) warunków terenowych w jakich ogrodzenie elektryczne będzie użytkowane: W przypadku mocnych elektryzatorów (o energii powyżej 6 J) technologia niskiej impedancji o dużej tolerancji LACME wypala, od pierwszego zetknięcia, roślinność stykającą się z ogrodzeniem. Im więcej przewiduje się długich segmentów narażonych na duży przyrost roślinności, tym mocniejszy elektryzator należy zastosować. Zalecamy w takich przypadkach stosować elektryzatory o ultraniskiej impedancji UBIson 15 J i UBIson 10 J. d) pilnowanych i odstraszanych zwierząt: Pewne zwierzęta wymagają użycia elektryzatora o podawanej przez producenta maksymalnej energii wyjściowej przynajmniej 4 J (4000 mJ), ponieważ ich sierść i/lub gruba skóra stanowi szczególny rodzaj izolacji. Dotyczy to na przykład owiec, kucyków, bydła z długą sierścią, psów z długą sierścią, kóz czy dzikiej zwierzyny (dzików, danieli, jeleni, saren, kun, lisów, niedźwiedzi, wilków).
Łatwiejsza do pilnowania jest większość zwierząt hodowlanych (krowy, konie, króliki, ptactwo domowe, świnie, koty lub psy z krótką sierścią). Aby w danym miejscu ogrodzenia zwierzę odczuło jeszcze wystarczająco intensywny impuls, musi wystąpić w tym miejscu: nie tylko odpowiednio wysokie napięcie (w woltach), aby mogło przejść przez sierść i skórę, ale również odpowiednio wysoka energia (w dżulach), aby system nerwowy był wystarczająco pobudzony w celu zarejestrowania w mózgu informacji o bólu. Aby skutecznie powstrzymać większość zwierząt przed ucieczką rekomendujemy w każdym punkcie ogrodzenia wartość napięcia wynoszącą ponad 2000 V przy 100 mJ. Są to wartości posiadające granicę bezpieczeństwa, co oznacza, że nieco niższe wartości tych parametrów mogą, lecz niekoniecznie wystarczą do powstrzymania każdego zwierzęcia od przerwania ogrodzenia. Dodatkowe informacje ułatwiające dopasowanie elektryzatora do potrzeb: 1. Ból = energia czy napięcie? Nie należy mylić napięcia (= długość iskry) z energią (= ból powodowany przez impuls). Na przykład mocny elektryzator sieciowy (4 J) i mały elektryzator na baterie (0,4 J) mogą mieć to samo napięcie (10 000 V), ale pierwszy spowoduje znacznie silniejszy ból niż drugi! Zależność między napięciem, energią i bólem może być przedstawiona za pomocą następującego doświadczenia, do którego będziemy potrzebować kulki, ciężaru 5 kg i ochotnika! Z wysokości 10 centymetrów nad ziemią, a następnie z wysokości podniesionej ręki, ochotnik upuszcza na stopę kulkę… a po niej ciężar 5 kg... (oczywiście to taki "cieższy" żart).
W każdym przypadku napięcie odpowiada wysokości spadku. Energia jest iloczynem wysokości i puszczonego ciężaru… Ból jest tym, co odczułby nasz ochotnik. 2. Jeżeli energia jest najważniejsza, to jakie znaczenie ma napięcie? Istnieją trzy rodzaje napięcia właściwe dla impulsu. Napięcie „jałowe” to napięcie, które występuje na zaciskach elektryzatora odłączonego od ogrodzenia. Napięcie „początkowe” (zapłonu) w danym punkcie ogrodzenia to napięcie impulsu występujące w tym miejscu, przed jego dotknięciem przez zwierzę. Napięcie „pod obciążeniem” to napięcie impulsu przepływającego przez zwierzę, po zapłonie łuku elektrycznego. Napięcie jałowe jest parametrem czysto informacyjnym. Elektryzator bez ogrodzenia na niewiele się zdaje. Napięcie początkowe (zapłonu) jest bardziej interesujące, ponieważ jest proporcjonalne do grubości izolacji, przez którą mógłby „przebić się” impuls przed dojściem do ciała zwierzęcia, które nie dotknęło wyraźnie przewodu(-ów). Jeżeli sierść bardzo dobrze izoluje i/lub podłoże jest bardzo kamieniste, należy sprawdzić czy spełnione są warunki niezbędne do zapewnienia w każdym punkcie ogrodzenia wysokiego napięcia początkowego (jeśli to możliwe >2000 V). Oczywiście samo napięcie nie wystarczy, ponieważ po „przebiciu” należy dysponować wystarczającą ilością energii (min. 100 mJ), aby impuls był bolesny. Napięcie pod obciążeniem ma ograniczone znaczenie. Jeżeli pozostanie wystarczająca ilość energii w impulsie, to prawie zawsze napięcie pod obciążeniem jest wystarczające. Uwaga: za pomocą detektora uszkodzeń każdy może łatwo zmierzyć w dowolnym punkcie ogrodzenia napięcie i zlokalizować potencjalne upływy/straty prądu na ogrodzeniu.
3. Energia pobrana, zmagazynowana i dostarczona? Uwaga: tylko energia dostarczona (w impulsie, który przechodzi przez zwierzę) jest ważna. Energia zmagazynowana jest tylko wielkością teoretyczną, która nie ma praktycznego znaczenia. Jeśli chodzi o energię pobraną (lub energię wejściową), jest to pojęcie dotyczące ekonomii pracy elektryzatora. Jeśli dostarczamy taką samą energię, lepiej jest wybrać urządzenie które pobiera energii jak najmniej.
4. Czy energia dostarczona jest stała? Nie. Energia, która opuszcza elektryzator zmienia się w zależności od obciążenia w zależności od układu uformowanego przez ogrodzenie i ewentualne zwierzę. W odróżnieniu od elektryzatorów o ULTRANISKIEJ IMPEDANCJI, większość elektryzatorów LACME ma NISKĄ IMPEDANCJĘ ( „dużą tolerancję”), co pozwala im zachować energię dostarczoną na poziomie bliskim maksimum, w wielu różnych sytuacjach: dobre lub słabe uziemienie, doskonałe lub przeciętne przewody złączy, bardzo długie lub krótkie ogrodzenia, gęsta roślinność lub jej brak itp. Ta technologia, tolerująca pewne niedociągnięcia podczas fazy instalacji i automatycznie dopasowująca się do efektów starzenia, ułatwia życie i zapewnia wygodę eksploatacyjną, tak bardzo docenianą przez użytkowników. Realny zakres obciążeń najczęściej występujący w odniesieniu do ogrodzeń elektrycznych Technologia ULTRANISKIEJ IMPEDANCJI zapewnia maksymalną moc, gdy rośliność jest najwyższa, dlatego stosować ją należy tylko przy trudnych warunkach, czyli mocno zarośniętych ogrodzeniach. Technologię ULTRANISKIEJ IMPEDANCJI wykorzystują elektryzatory UBIson 15 J i UBIson 10 J. 5. Czy energia dostarczona w całości dociera do zwierzęcia ? Część energii dostarczonej przez elektryzator rozprasza się w przewodzie, złączach, oraz, jeśli ogrodzenie jest mocno zarośnięte, również w postaci strat roślinnych i na uziemieniu. Im większa jest oporność przewodu i ewentualnego uziemienia, tym mniejsza jest porcja energii „dostępna dla zwierzęcia” i zapobiegająca innym stratom na ogrodzeniu. Ta ostatnia część energii pozostająca dla zwierzęcia, która właściwie jako jedyna naprawdę się liczy, może być mierzona za pomocą dżulometru w celu weryfikacji, czy nie spada poniżej 100 mJ w najgorszym momencie roku. a: energia wychodząca z elektryzatora
b: energia pobierana przez ogrodzenie
c: energia „dostępna dla zwierzęcia” mierzona dżulometrem w dowolnym punkcie ogrodzenia 6. Elektryzator na 260 km? Przestarzała norma, z okresu gdy koncentrowano się raczej na napięciu (wolty) niż na energii = bólu (milidżule), jest czasami stosowana do obliczenia odległości teoretycznie możliwej do elektryzacji przy danym elektryzatorze. W praktyce jednak ta odległość nie opisuje rzeczywistej skuteczności tak długiego ogrodzenia w warunkach użytkowania codziennego. Wartość teoretyczna, szacowana liczba kilometrów „pseudo ogrodzenia” powodująca spadek napięcia poniżej 1500 V, ma niewielkie praktyczne zastosowanie (to energia badana w danym punkcie powoduje ból, a nie napięcie!). Te „teoretyczne” kilometry są podawane często przez producentów, ale traktować je można tylko jako ciekawostkę. 7. Zabezpieczenie przed burzą Ogrodzenie elektryczne działa jak magnes na wyładowania atmosferyczne. Aby zabezpieczyć elektryzator przed wyładowaniem atmosferycznym należy na wyjściu linii ogrodzenia zainstalować izolator odgromnikowy. Ponadto nie powinno się montować elektryzatora w miejscach gdzie występuje zagrożenie pożarem np. stodołach, oborach, stajniach. Odgromnik powinien być instalowany przez fachowca. Okablowanie do podłączenia odgromnika dobrać indywidualnie. Uziemienie odgromnika i uziemienie elektryzatora połączyć razem. Elektryzator, nieużywany musi być również uziemiony. Uziemienie należy zrobić w możliwie wilgotnym i porośniętym miejscu. W okresie suszy zaleca się polewać miejsce uziemienia wodą w celu polepszenia przewodności.
8. Znaczenie kontroli? Aby sprawdzić prawidłowe działanie elektryzatora, przewodu, uziemienia i instalacji jako całości, trzeba wykonać kilka odpowiednich kontroli. Mierniki umożliwiają pomiar wartości napięcia i natężenia impulsu, a nawet kierunku w którym na linii ogrodzenia elektrycznego występują straty i upływy prądu.
